Sentyabrın 8-də Ermənistanın müdafiə naziri Suren Papikyan Cənubi Koreyaya işgüzar səfərə gedib. Bundan əvvəl, sentyabrın 6-da Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan Seula səfər edərək bir sıra görüşlər keçirib.

Rəsmi məlumata görə, səfər çərçivəsində sentyabrın 9-da Papikyan “Hərbi sahədə məsul süni intellekt” sammitinin açılış mərasimində iştirak edib. Tədbir Koreya, Niderland, Böyük Britaniya, Sinqapur və Keniya Respublikasının müdafiə və xarici işlər nazirlikləri tərəfindən təşkil olunub. Sammitin məqsədi hərbi texnologiyalarda və döyüş əməliyyatlarında süni intellektin istifadəsinə nəzarət üçün beynəlxalq mexanizmlərin işə salınmasıdır.

Bundan əlavə, Papikyan sentyabrın 10-da nazirlərin işçi naharında və müzakirələrdə iştirak edib. Masa arxasında Koreya Respublikasının müdafiə və xarici işlər nazirləri, Sinqapur və Finlandiyanın müdafiə nazirləri, eləcə də sahə üzrə ekspertlər əyləşiblər. Nahar zamanı ikitərəfli və çoxtərəfli əlaqələrin inkişafı, beynəlxalq və regional təhlükəsizliyə çağırışlarla bağlı məsələlər müzakirə olunub.

Lakin bu, Papikyanın Cənubi Koreyaya səfərinin məqsədinin yalnız üz qabığıdır.

Caliber.Az-a mötəbər mənbələrdən daxil olan məlumata görə, Seulda danışıqlar aparılıb, daha sonra Cənubi Koreya silahlarının Ermənistana tədarükü ilə bağlı razılıq əldə olunub. Xüsusilə, tankların alınması imkanları nəzərdən keçirilib. Söhbət K1 və K2 Qara Pantera tankından, digər silah növlərindən gedir. Qeyd edək ki, K2 “Qara Pantera” Cənubi Koreya ordusunun Müdafiə İnkişafı Agentliyi və “Hyundai Rotem” (“Hyundai Motors”un bölməsi) tərəfindən hazırlanmış əsas döyüş tankıdır.

Amma məsələ təkcə Cənubi Koreya ilə məhdudlaşmır. Əldə etdiyimiz məlumata görə, Ermənistanın göz dikdiyi ölkələr sırasına Yaponiya da əlavə oluna bilər. Silahların alınması ilə bağlı danışıqlar aparmaq niyyətində olan Ermənistan nümayəndə heyəti hazırda gündoğan ölkədədir.

İrəvanla Seul və potensial olaraq Tokio arasında Ermənistana silah tədarükü ilə bağlı danışıqlar ilk baxışda sürpriz yarada bilər. Axı Azərbaycanın Cənubi Koreya və Yaponiya ilə güclü ikitərəfli əlaqələri var, o cümlədən iqtisadi sahədə. Məsələn, ötən il Azərbaycanla Cənubi Koreya arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi 430 milyon dollar təşkil edib (müqayisə üçün qeyd edək ki, İrəvanla Seul arasında ticarət dövriyyəsi 193.5 milyon dollar olub). Üstəlik, siyasi əlaqələr də fəal şəkildə inkişaf edir. Məsələn, Koreya Respublikasının Prezidenti Yun Sok-yolun İlham Əliyevə cari ilin fevralında dövlət başçısı seçilməsi münasibətilə təbrik məktubunu xatırlaya bilərik və orada aşağıdakı sözlər yer alır: “1992-ci ildən ölkələrimiz arasında diplomatik münasibətlərin qurulmasından bəri müxtəlif sahələrdə dostluq və əməkdaşlıq münasibətlərimiz genişləndi. Mən xüsusilə enerji, infrastruktur, səhiyyə, ağıllı kəndlər və s. sahələrdə əməkdaşlığımızın son vaxtlar güclənməsindən məmnunam”. O, iki ölkə liderlərinin birgə səyləri ilə Bakı ilə Seul arasında əlaqələrin daha da inkişaf edəcəyinə əminliyini ifadə edib.

Eyni hal Yaponiya üçün də keçərlidir – ötən il ölkələrimiz arasında ticarət dövriyyəsi 2022-ci illə müqayisədə 49% artaraq 452 milyon ABŞ dollarına çatıb (müqayisə üçün qeyd edək ki, Yaponiya ilə Ermənistan arasında ticarət dövriyyəsi 2023-cü ilin yanvar-sentyabr aylarında 297.4 milyon dollar təşkil edib). Məlumdur ki, Bakı yapon şirkətlərini Ermənistanın işğaldan azad edilmiş Qarabağ iqtisadi rayonunda yaradılan “ağıllı şəhər” və “ağıllı kənd” konsepsiyalarının həyata keçirilməsində iştirak etməyə dəvət edib.

Cənubi Koreya və Yaponiyanın beynəlxalq mövqeyini nəzərə alsaq, bu dövlətlərin ABŞ-dən tam asılı olduğunu unutmamalıyıq. Bu səbəbdən, onların Ermənistana silah tədarükü ilə bağlı danışıqları təəccüblü olmamalıdır.

Onlar təkcə Vaşinqtonun Asiya-Sakit okean regionundakı müttəfiqləri deyil, həm də ABŞ-nin satellitləridir. Üstəlik, hər iki ölkə müstəqil şəkildə geniş çeşiddə silah və texnika istehsal edə bilsələr də, onların hərbi-sənaye kompleksi ABŞ silahlarının bir hissəsi ilə sıx bağlıdır. Belə ki, Asiya silahları ABŞ lisenziyaları əsasında və ABŞ texnologiyasından istifadə etməklə istehsal olunur.

Məsələn, K1 tankı, K55 özüyeriyən haubitsası, UH-60 “Black Hawk” helikopteri və K2 “Qara Pantera” tankına gəldikdə, onların istehsalında ABŞ sistemləri və ya lisenziyaları birbaşa istifadə edilmir. Bununla belə, K2 tankında mühərrik və transmissiya kimi əsas komponentlər Almaniyanın “Rheinmetall” konserni tərəfindən hazırlanıb.

Yaponiyaya gəlincə, o da ABŞ-nin verdiyi lisenziyalar və texnologiyalar əsasında müxtəlif növ silahlar istehsal edir.

Məsələn, PAC-3 Patriot zenit raketləri, çoxməqsədli helikopter SH-60K, F-2 qırıcısı və s.

Bu nümunələr göstərir ki, həm Koreya, həm də Yaponiya ənənəvi olaraq ABŞ-nin müəyyən hərbi texnikasının lisenziyalı istehsalını həyata keçirib.

Beləliklə, Ermənistana münasibətdə biz birbaşa iştirak etmədən öz müttəfiqləri vasitəsilə hərəkət edən ABŞ-nin ənənəvi təcrübəsi ilə üzləşirik. Ona görə də Cənubi Koreya və Yaponiyanın Ermənistana silah verilməsi məsələsinin arxasında Vaşinqtonun dayandığına heç kim şübhə etmir. Bu cür hərəkətlər 2024-cü il aprelin 5-də Nikol Paşinyan, Ursula fon der Leyen və Antoni Blinkenin iştirakı ilə Ermənistan-Aİ-ABŞ formatında keçirilən görüşdən sonra əldə olunmuş Brüssel razılaşmalarının məntiqinə açıq şəkildə uyğun gəlir. Bütün digər hadisələr – Rusiya sərhədçilərinin Zvartnotsdan çıxarılması, ABŞ-Ermənistan birgə təlimləri, ABŞ qoşunlarının və silahlarının Zəngəzura yerləşdirilməsi, USAİD vasitəsilə İrəvana maliyyə yardımının iki dəfədən çox artırılması və nəhayət, silahların alınması ilə bağlı danışıqlar. Cənubi Koreya və Yapon silahları Brüssel danışıqlarından törəmələrdir. Birləşmiş Ştatlar Cənubi Qafqazda öz təsirini genişləndirmək üçün Ermənistandan tramplin kimi istifadə etməyi, o cümlədən hərbiləşdirmə və gərginliyi artırmağı qarşısına dəqiq məqsəd qoyub.

Caliber.Az-ın redaktorları təbii ki, şərh almaq üçün Cənubi Koreya və Yaponiyanın Azərbaycandakı səfirliklərinə müraciət ediblər. Bu diplomatik nümayəndəliklərə rəsmi sorğular göndərilib ki, alınan məlumatı dəqiqləşdirsinlər. Koreya Respublikası səfirliyinin siyasi şöbəsinin əməkdaşları sorğuya cavab verəcəklərinə söz veriblər. Yaponiya səfirliyi isə xəbərdarlıq edib ki, cavab hazırlamaq üçün bir neçə gün lazım olacaq.