Yeni bir araşdırma kompüter tomoqrafiyasının (KT) gələcəkdə on minlərlə yeni xərçəng hadisəsi ilə əlaqəli ola biləcəyini göstərib.

Tədqiqatçılar KT görüntüləmə texnologiyasının bir çox hallarda həyati əhəmiyyət daşısa da ionlaşdırıcı şüalanmanın yaratdığı potensial risklərin də nəzərə alınmalı olduğunu diqqətə çatdırıblar.

ABŞ və Böyük Britaniyadan olan tədqiqatçılar 2023-cü ildə ABŞ-da həyata keçirilən KT taramalarının gələcəkdə təxminən 103 min yeni xərçəng hadisəsinə səbəb ola biləcəyini proqnozlaşdırırlar. Bu, kompüter tomoqrafiyasından alınan aşağı dozalı radiasiyanın nəzəri risklərinə əsaslanır.

Araşdırmanın baş müəllifi, San-Fransiskodakı Kaliforniya Universitetindən epidemioloq Rebekka Smit-Bindman bildirir ki, KT çox vaxt həyatı xilas edir, lakin onun potensial zərərləri – xüsusilə də çoxsaylı və əsaslandırılmamış hallarda – geniş əhali üçün əhəmiyyətli risklər yarada bilər. 2007-ci ildən bəri ABŞ-da KT istifadəsi 30 faizdən çox artıb. 2023-cü ildə ölkə üzrə 93 milyon KT müayinəsi həyata keçirildiyi təxmin edilir. Bu məlumatlar ABŞ-da 143 tibb müəssisəsinin daxil olduğu UCSF Beynəlxalq CT Doza Reyestrindən əldə edilib. Araşdırmada nəzərə alınan risklər, əsasən, atom bombası sağ qalanları və nüvə qəzası qurbanları üzərində aparılan uzunmüddətli müşahidələrə əsaslanır. Bu tarixlərdən əldə edilən məlumatlar, ionlaşdırıcı şüalanmanın az dozada belə uzun müddətli xərçəng riskini artıra biləcəyini göstərir. Araşdırmaya görə, uşaqlar və yeniyetmələr KT taramaları zamanı böyüklərlə müqayisədə daha yüksək xərçəng riski ilə üzləşə bilərlər. Məsələn, bir yaşdan kiçik uşaqlarda tiroid və digər xərçəng növlərinin ömür boyu inkişaf ehtimalı daha yüksək görünür. Bu risk xüsusilə qız uşaqları üçün daha çoxdur. Ekspertlər qeyd edirlər ki, fərdi səviyyədə KT taramasından gələn xərçəng riski çox aşağıdır. KT-nin diaqnostik və terapevtik faydaları, xüsusilə də ciddi xəstəliklərin vaxtında aşkar edilməsində böyük rol oynayır. Məsələn, aşağı dozalı KT ağciyər xərçəngi ilə bağlı ölüm hallarını 20 faiz azalda bilir. Buna baxmayaraq, lazımsız və əsaslandırılmamış KT istifadəsi riskləri artırır. RMIT Universitetindən tibbi radiasiya üzrə mütəxəssis Pradip Deb və Avstraliya Tibbi Görüntüləmə və Radiasiya Müalicəsi Cəmiyyətinin prezidenti Naomi Gibson şüalanmaya məruz qalmanın yalnız tibbi cəhətdən əsaslandırılmış hallarda aparılmalı olduğunu vurğulayırlar. N.Gibson bildirir: “Tapıntılar uzunmüddətli şüalanma risklərinə qarşı diqqətli olmağın vacibliyini göstərir, lakin eyni zamanda KT-nin klinik dəyəri və zəruriliyini də inkar etməməliyik”.