Valideynlər riskli vəziyyətə düşməmişdən əvvəl onlara faktlar verməklə uşaqları narkotik istifadəsindən qorumaqda kömək edə bilər. Bu, onların narkotiklərlə sınaqdan keçmə ehtimalını azalda bilər.

Biz uşaqlarımız üçün nümunəyik. Alkoqol, tütün və narkotiklərlə bağlı fikirləriniz onların onlar haqqında düşüncələrinə güclü təsir göstərə bilər. Beləliklə, narkotiklər haqqında danışmağı ümumi sağlamlıq və təhlükəsizlik danışıqlarımızın bir hissəsinə çevirək.

1. Gənc Uşağımla Narkotiklər Haqqında Necə Danışmalıyam?

Bir filmdə və ya televizorda siqaretlə bir personaj görsəniz, siqaretdən və onun insan orqanizminə etdiyindən danışın. Bu, digər dərmanlar və onların necə zərər verə biləcəyi haqqında danışmağa səbəb ola bilər.

Sakit səslə və uşağınızın anlaya biləcəyi sözlərdən istifadə edin. Bunların təhlükəli olduğunu və bədəndə çoxlu problemlər yarada biləcəyini izah edin. Uşaqlara təhlükəli olduğunu bildikləri bir şey təklif edərsə, yox deməyi öyrədin.

8-12 yaşlı uşağımla narkotiklər haqqında necə danışmalıyam?
Uşaqlar böyüdükcə narkotiklər haqqında eşitdiklərini soruşaraq onlarla söhbətə başlayın. Mühakimə etmədən, açıq şəkildə soruşun ki, dürüst cavab alma ehtimalınız olsun.

Uşaqlarınıza qulaq asdığınızı və onların narahatlıq və suallarına həqiqətən diqqət yetirdiyinizi göstərməyi də unutmayın. Övladlarınıza faktlar vermək üçün bir az araşdırma aparmalı ola bilərsiniz. Onda da mənim bu səhifəmdki videolar sizə kifayətdir.

Bu yaşda olan uşaqlar adətən valideynləri ilə həssas mövzular haqqında açıq danışmağa hazırdırlar. İndi danışmaq, uşaqlar böyüdükcə “qapını açıq saxlamağa” kömək edir ki, onlar öz düşüncələrini və hisslərini bölüşməyə davam etsinlər.

Peşəkar idmanda steroid istifadəsi kimi şeylər haqqında xəbərlər, uşaqlarınızla söhbətə başlamaq və uşaqlarınıza narkotiklərin riskləri haqqında məlumat vermək üçün bir yol ola bilər.

2. Narkotiklər haqqında yeniyetməmlə necə danışmalıyam?

Yeniyetmələrin spirt və ya narkotik istifadə edən həmyaşıdları və avtomobil idarə edən dostları ola bilər. Yalnız yeniyetmənin düşüncələrini və hisslərini başa düşmək üçün deyil, həm də narkotik və ya alkoqolun təsiri altında avtomobil idarə etməyin təhlükələri haqqında danışmaq üçün söhbətlər aparın. Hüquqi məsələlər – həbs müddəti və cərimələr – və onların və ya başqa birinin öldürülməsi və ya ciddi şəkildə yaralanması ehtimalı haqqında danışın.

Çölə çıxmaq və ya avtomobildən istifadə qaydaları haqqında yazılı və ya şifahi müqavilə bağlamağı düşünün. Siz uşaqlarınızı istənilən vaxt götürəcəyinizə söz verə bilərsiniz ( hətta gecə saat 2-də belə ), avtomobil idarə etməyə cavabdeh olan şəxs içki və ya narkotik istifadə etdikdə sizə zəng edərsə, heç bir sual verilmir.

Onlar sizə narkotiklərlə bağlı daha konkret suallar verə bilərlər. Bunu yeniyetmənizlə əvvəldən müzakirə etməklə, gözləntilərinizi aydınlaşdıra və onlara sizin yanınıza gələrkən özlərini təhlükəsiz hiss etmələrinə kömək edə bilərsiniz.

3. Övladlarımı narkotikdən qorumağa necə kömək edə bilərəm?

Narkotik hər hansı bir ailəyə təsir edə bilər. Ancaq övladlarınızla danışmaq və onların həyatında qalmaqla siz onların təhlükəsizliyinə kömək edə bilərsiniz.

Uşaqlarınızı onları maraqlandıran hobbi, idman və klublarda iştirak etməyə həvəsləndirin. Bu, müsbət qarşılıqlı əlaqə və özünə hörmətlə kömək edə bilər. Dostlarının kim olduğunu və vaxtlarını harada keçirdiklərini bilin. Narkotikdən istifadə edən dostları olan uşaqların özləri narkotiki sınamağa daha çox meyllidirlər.

Uşaqlara narkotik təklif olunarsa, onlardan necə imtina edəcəyini bilməyə kömək edin. Onlara bildirin ki, onlar bir vəziyyətdən çıxmaq istəsələr, həmişə mesaj yaza və ya zəng edə bilərlər və siz gəlib onları anladacaqsınız.

İsti, açıq ailə mühiti – uşaqların hissləri haqqında danışa biləcəyi, nailiyyətlərinin tərifləndiyi və özünə hörmətinin yüksəldildiyi yer – uşaqları sualları və narahatlıqları ilə çıxış etməyə təşviq edir.

Uşaqlarınızla söhbət etməyi gününüzün müntəzəm hissəsinə çevirin. Ailə olaraq birlikdə zövq aldığınız şeyləri etmək üçün vaxt tapın ki, bu da hər kəsin əlaqə saxlamasına və açıq ünsiyyət saxlamasına kömək edir. Bəzən uşaqlar göz təması qurmağa ehtiyac olmadıqda, məsələn, avtomobildə olanda və ya birlikdə gəzərkən danışmağa daha çox meyllidirlər.

Diqqət edin ki, övladlarınızın çətin günlər keçirdiklərindən xəbərdar ola biləsiniz. Onlara lazım olan dəstəyi təklif edin və ya lazım olduqda əlavə yardım alın.

Özünüz və ya uşağınız üçün daha çox resursa ehtiyacınız varsa, həkiminiz psixoloqlarınızla danışın.

Narkoekspert Emil Maqalov /AzTimes.az/