Puç olmuş xəyallar ölkəsi -“Yezidistan”-ARAŞDIRMA

Baxılıb:3261
Puç olmuş xəyallar ölkəsi -“Yezidistan”-ARAŞDIRMA

Puç olmuş xəyallar ölkəsi -“Yezidistan”-ARAŞDIRMA
Yezidilərin adətləri, yaşam tərzləri barədə bilmədiklərimiz…

Son günlər gündəmi zəbt edən məsələlərdən biri Ermənistanda yaşayan yezidi liderlərinin Azərbaycan hökumətinə hədə-qorxu ilə dolu,gülünc doğuran bəyənatıdır. Artıq siyasi arenada öz sözünü laiqincə demiş Azərbaycanı əlindəki “materiallarla”hədələyən bu binəvaların belə addım atmasına səbəb 19 dekabr 2015-ci ildə Dağlıq Qarabağ ərazisində gəbərdilmiş PKK yaraqlısıdır. Ermənistan yezidiləri hər vəchlə onun yaraqlı olmadığını,Ermənistan vətəndaşı yezidi olduğunu deyib dururlar.Hər fikirlərində düşmən dövləti müdafiə edən ,ona dəstək olduqlarını bəyan edən yezidilərin belə mövqe tutması mənə qəribə gəlir. Bu məlumatları oxuyarkən məndə yezidilərə qarşı maraq oyandı.Kimdir olar? Mənşəyləri… dinləri… Necə olub ki,heç bir azsaylı xalqın rahatlıqla yaşaya bilmədiyi,Avropa Şurasına üzv olmasına baxmayaraq heç bir şura qanunlarına riayət etməyən bu dövlətdə yezidi kürdləri razılıqla yaşayır,hətta nəinki yaşayır,1988-ci ildən bəri sürən Qarabağ müharibəsində erməniyə könüllü dəstək olur?! Yezidilərin dili və mənşəyi. Yezidilər qədim millətlərdəndir.Mənşələri Hindistandan başlanır.Sonra Şimali-İraq və İran ərazisində məskunlaşmışlar. Bu tayfalar özlərini “körd”,dillərini “kurmancı” adlandırmışdılar. Kürdlərlə adət və dilləri eynidir.Onları yalnız dinləri ayırır.Ama əslində yezidilər özləri nəinki bundan narahat olur,hətta bunu təhqir hesab edirlər.Onlar öz köklərinin hər hansısa qədim tayfaya bağlı olmadığını ,cinlərin qadınlarla izdivacından yarandıqlarını deyirlər. Ümumi araşdırmadan belə nəticəyə gəlmək olur ki, kürdlər iki ana etnoqrafik qrupa ayrılır:Soran və Kurmanc.Yezidi kürdlər kurmanc dilində danışır.Kurmanc dili Hind-Avropa dil qrupuna aiddir. Ermənistan ərazisində məskunlaşmış etnik qruplar əhalinin 3%-ni təşkil edir ki ,bu da yezidilərin üstünlüyə sahib olması ilə müşahidə olunur.Əslində bunu anlmaq heç də çətin deyil.Beynəlxalq arenada Ermənistanın özünü təmizə çıxarması üçün yezidilər bir vasitədir.Məhs onları əldə rəhbər tutaraq “Biz tolerant ölkəyik “deyə bağırmaq olar. Həm də taleh oxşarlığı,niyyət oxşarlığı da var axı.Hər iki xalq tarix boyu onun bunun torpağı hesabına “Böyük dövlət” qurmaq xəyalı ilə yanıb tutuşur.Ermənilər buna böyük rus qardaşlarının hesa nail olsalar da yezidilərin arzusu hələki ürəklərində qalıb.
Puç olmuş xəyallar ölkəsi -“Yezidistan”-ARAŞDIRMA
Yezidilərin dini inancları və adətləri
Ermənistanda yaşayan yezidilər buraya XI əsrdə köç ediblər.Ən sıx məskunlaşdıqları ərazi ALAGÖZ dağının ətəyidir. Əsas məsquliyyətlərini qoyunçuluq təşkil edir. Əsasən GÜNƏŞƏ sitayiş edən yezidilərin dini ŞAFRADİN adlanır. Dini kitablarıOnlar ilk öncə LALİŞə gələrək burada məbəd inşa etdikləri üçün bu ərazini müqəddəs hesab edirlər. Buna görədə hər il oraya həccə gedir,dini mərasimlər təşkil edirlər.
Dini inanclara görə:
Dünya sonsuzdur. Dünyanı yaradan tanrı onu əsla dağıtmaz.
Təbiətin qorunması və təbiətə sevgi əsasdır.
Gündə üç dəfə üzü Günəşə tərəf ibadət edilməlidir[12] • Çərşənbə günü, Mələk Tavus və ilk iki insanın yaradıldığı gün olduğu üçün həmin gündə insanların istirahət etmələri vacibdir.
Ancaq Şahid bin Carın nəslindən olan şəxslər Yezididilər, bir şəxsin sonradan yezidi olması mümkün deyildir.
Şeytanın adını tələffüs etmək, onun adı ilə bağlı olan Kitan, mel’un, Şar və Şat kimi kəlimələri işlətmək, adın müqəddəs olması səbəbindən haramdır.
Müqəddəs hesab edilən ağaclara sitayiş edilir.
Qadınların saçlarının kəsilməsinə icazə verilmir. • Aprel ayında evlənmək günah hesab olunur.
Ətirli balqabaq, Ceyran əti və Kahı yemək haram sayılır.
Müqəddəs rəng olduğu üçün tünd göy rəngli paltarların geyinlməsi məqbul hesab edilmir.
Şeyxlər, pirilər və müridlərdən ibarət camaat sistemi mövcuddur. Yezidilərin bu camaat daxilində olan şəxslərlə evlənməsi arzu edilir. • Şeyxlərə özəl günlərdə pul verilməlidir.
Yuxarı sinif mənsublarına bir necə qadınla evlənməsinə icazə vardır.
Başqa din mənsubu ilə evlənən şəxs afaroz edilir və hətta öldürülür.
Reinkarnasiya inancı mövcuddur.
Vəftiz prosesi mövcuddur.
Mitraizm dində olduğu kimi inəklərin qurban kəsilməsi halı vardır. Tovuzquşu müqəddəs hesab edilir. Onların inancına görə bu quş özündə müqəddəs hesab etdikləri günəşin rəngarəng şəfəqlərini əks etdirir. Başqa millətlə izdivacı tamamilə ləğv edən bu yezidilərin özünəməxsus adətləri var. Yezidilərdə hind tayfaları kimi hələ də kastalar aktuallığını qoruyur.Onlar əsla kənar şəxsləri yezidiliyə qəbul etmirlər.Ailə onlar üçün çox müqəddəsdir.Toy zamanı gəlinə verilən böyük tük yastıq ailənin birliyi və möhkəmliyi anlamına gəlir. –Yəni bir yastıqda ölənə qədər. Yezidilərdə ailə qurularkən qızların fikri soruşulmur,boşanarkən onlar əsla ata evinə qəbul edilmirlər Ailələrdə çoxuşaqlılıq və çoxarvadlılıq ön plana çəkilir.Elə ailələr var ki ,40a yaxın uşaqa rast gəlmək olar. Oğlan uşaqlarının çox olması baş ucalığı gətirir deyə düşünürlər.Axı oğlan həm də nəslin davam etməsində aparıcı rol oynayır.Yeni doğulmuş oğlan uşaqlarının məbədə aparılaraq saçı kəsilir və atasına yadigar verilir.Dinərinə əsasən göy rəngdə paltar geymək haram hesab edilir.Sarı və qırmızı rənglər günəş rəmzi olduğu üçün müqəddəs və sevimli rənglərdi.Yezidi kastaları arasında erkən evlilik adi haldır.Onlarda 18 yaşlı qız artıq qarımış hesab olunur. Ermənistanda yaşayan yezidilərin qarşılaşdığı çətinliklər. Bəs doğrudanmı Ermənistan hökuməti yezidilərin firavan yaşaması üçün imkan yaradır.Burada onların din və adət ənənələrini inkişaf etdirməsi,istədikləri təhsili alması üçün şərait varmı?!Halhazırda iqtisadi cəhətdən regionda ən geridə qalmış ölkələr sırasına aid edilən Ermənistan heç öz vətəndaşlarını belə ölkədə tuta bilmir. Məlumumuzdur ki ,hər il yüzlərlə erməni dolanışıq dərdindən ölkəni tərk edir. Təbii ki ,bu yezidilərə də şamildir.Özünü Dünya yaşayan yezidi kürdlərinin lideri kimi təqdim edən Əziz Tamoyan burada 60 min yezidi yaşadığını bağıra bağıra bəyan etsə də statistik göstəricilər bunu doğrultmur.Belə ki,1988ci ildə aparılan rəsmi hesablamalar zamanı Ermənistanda vətəndaş kimi 70 min yezidi var idisə,2001-ci ildə bu 40min 620 nəfər təşkil edirdi. Halhazırda isə Ermənistanda 21min yezidi kürd yaşayır. Qeyri rəsmi erməni mənbələrinin açıqlamasına görə ağır iqtisadi şərait yezidiləri RF-na kütləvi axın etməyə vadar edir.Onların kurmanc dilində raiosu və”YEZDAXANA”adlı qəzetləri fəaliyyət göstərir.Buna baxmayaraq yezidilər burada zaman –zaman çətinliklərlə üzləşirlər ki,bu da çox vaxt ermənilərlə gərginlik yaşanmasına səbəb olur.Əsas narazılıq isə onların kürdlərlə bərabər tutularaq məcburi təhsilə yönəldilmələridir. Nəzərinizə çatdıraq ki,Ermənistanda rəsmi hesablamalara görə Onlar buna etiraz olaraq prezidetə,erməistan parlamentinə də müraciət ediblər.İkinci problem isə Ermənistan parlamentinin nigah haqqında qanuna dəyişiklik etməsi oldu.Yaş həddinin 18-ə qaldırılması yezidilərin kəskin etirazına səbəb oldu. Onlar qeyd edir ki, bizim adətə görə qızlar 13,14 yaşında ailə qurur, 18 yaşlı qız yezidi adətlərinə görə qarımış hesab olunur.Ermənistan hökuməti bunu nəzərə alaraq parlamentə müraciət edəcəyini,yaş həddinin qadınlar üçün 16,kişilər üçün 17 ediləcəyini vəd ediblər. Yezidilər Brinci Qarabağ Müharibəsi zamanı ermənilərə könüllü yardım etməsi faktdır. Döyüşlərdə 500 yezidi iştirak edib ki,onlardan 36 sı məhv edilib. Azərbaycan tarix dərsliklərində cari ildən “Beşgünlük müharibə” kimi dərc ediləcək aprel savaşında da 2 yezidinin öldürüldüyü bildirilir.(Mənbə:Əziz Tamoyan) Qədim xalq olmasına baxmayaraq köçəri həyat tərzi keçirən yezidilərin ümumi sayı 1.500000 dir.Onlar demək olar ki,dünyanın hər tərəfinə səpələniblər.İraq(850.000), Almaniya(200.000),Suriya(50.000),Rusiya(40.586),Ermənistan(40.620,rəsmi hesablama.Hal-hazırda 1.000), Gürcüstan(20.843), Niderland(10.000), İsveç(7.000) kimi ölkələrdə yezidi icmaları mövcud olmasına baxmayaraq bu xalqın “Boyük Yezidistan “ arzusu xülya olaraq qalır.
Pərvin Abışova

Abunəlik

Dövlət işində çalışanlara BƏD XƏBƏR

Dövlət işində çalışanlara BƏD XƏBƏR

Azərbaycanda alimentin minimum məbləği artırılır

Azərbaycanda alimentin minimum məbləği artırılır

Bu halda vətəndaşın işsiz statusu ləğv edilir

Bu halda vətəndaşın işsiz statusu ləğv edilir

Bu gün Bakıda daha bir bəyannamə qəbul ediləcək

Bu gün Bakıda daha bir bəyannamə qəbul ediləcək

COP29 tədbirinin vaxtı uzadıldı

COP29 tədbirinin vaxtı uzadıldı

COP29-un iştirakçısı: “Azərbaycanda az inkişaf etmiş ölkələrin problemləri gündəmə gətirilir”

COP29-un iştirakçısı: “Azərbaycanda az inkişaf etmiş ölkələrin problemləri gündəmə gətirilir”

196 thoughts on “Puç olmuş xəyallar ölkəsi -“Yezidistan”-ARAŞDIRMA”

  1. Wonderful blog! I found it while searching on Yahoo News. Do you have any suggestions on how to get listed in Yahoo News? I’ve been trying for a while but I never seem to get there! Appreciate it

  5. I like the valuable info you supply for your articles. I will bookmark your blog and take a look at once more here frequently. I am somewhat sure I’ll be told plenty of new stuff proper here! Best of luck for the following!

  7. I have been exploring for a little bit for any high quality articles or weblog posts on this sort of space . Exploring in Yahoo I at last stumbled upon this website. Studying this information So i’m glad to exhibit that I have a very good uncanny feeling I found out just what I needed. I such a lot definitely will make sure to do not overlook this site and provides it a look regularly.

  8. Hello, Neat post. There is a problem with your site in internet explorer, could check thisK IE nonetheless is the market chief and a big element of folks will omit your great writing because of this problem.

  9. I would like to thnkx for the efforts you have put in writing this blog. I am hoping the same high-grade blog post from you in the upcoming as well. In fact your creative writing skills has inspired me to get my own web site now. Really the blogging is spreading its wings quickly. Your write up is a good example of it.

  12. I precisely wanted to say thanks once more. I do not know the things that I would have implemented without the actual creative concepts shared by you regarding that area. Entirely was an absolute terrifying crisis in my opinion, but taking note of the very specialised tactic you dealt with it forced me to cry for gladness. I’m just grateful for your guidance and thus hope you realize what a powerful job you are always putting in instructing people through a site. Probably you haven’t got to know all of us.

  13. This is really interesting, You’re a very skilled blogger. I have joined your rss feed and look forward to seeking more of your excellent post. Also, I have shared your site in my social networks!

  14. Just wanna input on few general things, The website design and style is perfect, the subject material is very great. “The enemy is anybody who’s going to get you killed, no matter which side he’s on.” by Joseph Heller.

  15. Thank you for sharing superb informations. Your site is very cool. I’m impressed by the details that you have on this web site. It reveals how nicely you perceive this subject. Bookmarked this web page, will come back for more articles. You, my friend, ROCK! I found simply the information I already searched all over the place and simply could not come across. What a perfect site.

  16. We’re a group of volunteers and starting a new scheme in our community. Your site offered us with valuable information to work on. You’ve done an impressive job and our whole community will be thankful to you.

  18. Terrific work! This is the type of information that should be shared around the web. Shame on the search engines for not positioning this post higher! Come on over and visit my web site . Thanks =)

  22. Hi, I think your site might be having browser compatibility issues. When I look at your website in Safari, it looks fine but when opening in Internet Explorer, it has some overlapping. I just wanted to give you a quick heads up! Other then that, fantastic blog!

  24. I like what you guys are up too. Such clever work and reporting! Keep up the excellent works guys I’ve incorporated you guys to my blogroll. I think it’ll improve the value of my website :).

  30. Simply desire to say your article is as amazing. The clarity in your post is simply excellent and i can assume you are an expert on this subject. Fine with your permission let me to grab your feed to keep up to date with forthcoming post. Thanks a million and please carry on the rewarding work.

  35. Hi, Neat post. There’s a problem with your site in internet explorer, would check this… IE still is the market leader and a big portion of people will miss your fantastic writing because of this problem.

  40. I’ve been surfing on-line more than three hours these days, but I never discovered any interesting article like yours. It?¦s beautiful price sufficient for me. In my opinion, if all website owners and bloggers made good content as you did, the net can be a lot more useful than ever before.

  54. Good post. I be taught one thing more difficult on totally different blogs everyday. It should all the time be stimulating to learn content from different writers and follow a little bit something from their store. I’d want to make use of some with the content on my weblog whether you don’t mind. Natually I’ll provide you with a hyperlink on your net blog. Thanks for sharing.

  55. Hi there, I discovered your web site by way of Google whilst looking for a comparable subject, your web site came up, it seems to be good. I have bookmarked it in my google bookmarks.

  63. Dentavim is a revolutionary dietary supplement designed to promote oral health by addressing two major concerns: teeth’ cleanliness and gums’ health. Unlike typical oral hygiene products that focus solely on surface treatment, Dentavim dives deeper into the issues often caused by environmental factors, especially particulate matter, which can lead to persistent bad breath and stubborn stains. This product contains a proprietary blend of six potent nutrients derived from natural sources to enhance dental hygiene and overall well-being.

  68. What’s Going down i am new to this, I stumbled upon this I have found It absolutely useful and it has helped me out loads. I am hoping to contribute & assist different users like its aided me. Good job.

  77. great publish, very informative. I wonder why the opposite specialists of this sector do not notice this. You should proceed your writing. I am confident, you’ve a great readers’ base already!

  78. What i do not realize is in truth how you are not actually much more smartly-liked than you may be right now. You are very intelligent. You understand therefore considerably in terms of this matter, made me in my opinion consider it from a lot of varied angles. Its like women and men are not involved unless it’s something to do with Lady gaga! Your own stuffs excellent. All the time deal with it up!

  83. Hi there, simply become aware of your blog via Google, and found that it’s truly informative. I am gonna be careful for brussels. I’ll be grateful if you continue this in future. Many other folks can be benefited from your writing. Cheers!

  87. Unlock the potential of your pineal gland with the potent Pineal XT Dietary supplements serve as a gateway to expanding one’s range of expression, and Pineal gland support supplements, in particular, can elevate mental and spiritual capabilities. Pineal XT vitamins offer a pathway to endless joy, prosperity, health, and love. These supplements are designed to bolster the pineal gland’s function, enhance overall body performance, and boost energy levels. It stands as a premier alternative for reducing the impact of fluoride, pollutants, and the natural aging process.

  90. My wife and i felt contented that Peter managed to carry out his homework through the entire ideas he had through the weblog. It is now and again perplexing to simply continually be giving out procedures which usually men and women might have been selling. Therefore we take into account we now have the writer to give thanks to for that. The most important explanations you’ve made, the straightforward site menu, the friendships you assist to foster – it is mostly terrific, and it is facilitating our son in addition to our family do think the theme is thrilling, which is certainly particularly fundamental. Thank you for the whole thing!

  94. With havin so much written content do you ever run into any issues of plagorism or copyright violation? My website has a lot of completely unique content I’ve either written myself or outsourced but it seems a lot of it is popping it up all over the internet without my agreement. Do you know any methods to help prevent content from being stolen? I’d really appreciate it.

  98. I would like to thnkx for the efforts you have put in writing this website. I’m hoping the same high-grade website post from you in the upcoming also. Actually your creative writing skills has encouraged me to get my own site now. Actually the blogging is spreading its wings quickly. Your write up is a great example of it.

  105. Fitspresso is a brand-new natural weight loss aid designed to work on the root cause of excess and unexplained weight gain. The supplement uses an advanced blend of vitamins, minerals, and antioxidants to support healthy weight loss by targeting the fat cells’ circadian rhythm

  106. of course like your web site however you need to take a look at the spelling on quite a few of your posts. Many of them are rife with spelling problems and I in finding it very troublesome to inform the reality nevertheless I’ll certainly come back again.

  107. Greetings from Los angeles! I’m bored at work so I decided to check out your website on my iphone during lunch break. I love the info you present here and can’t wait to take a look when I get home. I’m shocked at how quick your blog loaded on my mobile .. I’m not even using WIFI, just 3G .. Anyhow, fantastic blog!

  109. Hi there just wanted to give you a quick heads up. The text in your post seem to be running off the screen in Ie. I’m not sure if this is a format issue or something to do with web browser compatibility but I thought I’d post to let you know. The layout look great though! Hope you get the problem solved soon. Thanks

  110. certainly like your website however you need to take a look at the spelling on quite a few of your posts. A number of them are rife with spelling issues and I in finding it very troublesome to inform the truth however I will definitely come again again.

  111. Fitspresso is a brand-new natural weight loss aid designed to work on the root cause of excess and unexplained weight gain. The supplement uses an advanced blend of vitamins, minerals, and antioxidants to support healthy weight loss by targeting the fat cells’ circadian rhythm

  188. Aw, this was a very nice post. In thought I would like to put in writing like this additionally – taking time and actual effort to make a very good article… but what can I say… I procrastinate alot and in no way appear to get one thing done.

  189. Having read this I thought it was very informative. I appreciate you taking the time and effort to put this article together. I once again find myself spending way to much time both reading and commenting. But so what, it was still worth it!

Bir cavab yazın

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir